Màu nền Màu tối Mặc định Xám nhạt Xanh nhạt Xanh đậm Vàng nhạt Màu sepia Vàng đậm Vàng ố

Font chữ: Palatino Linotype Bookerly Segoe UI Patrick Hand Times New Roman Verdana Tahoma Arial

Chiều cao dòng: 100 120 140 160 180 200

Kích cỡ chữ:

Thỉnh thoảng một số người trong chúng ta hốt hoảng khi buổi sáng tỉnh giấc không thể cử động chân tay hoặc tệ hơn là không thể nói. Nhiều người còn cảm thấy không thở nổi và mô tả cảm giác này hệt như một con voi đang ngồi lên ngực mình.

Hiện tượng khiến nhiều người hoảng loạn này có thể kéo dài từ vài giây tới vài phút. Cơ chế của nó trái ngược với giật cơ khi ngủ được đề cập ở trên, xảy ra khi não bộ thức dậy trước khi tình trạng cơ bắp tê liệt đi kèm với giấc ngủ sâu kết thúc nhiệm vụ của mình.

Ảnh thì cứ ghi là "đừng nhầm với bóng đè" nhưng thật ra thì nó lại là "bóng đè"

Theo Thạc sĩ, bác sĩ Đào Trần Thái – nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Tâm thần, Đại học Y dược TP HCM thì hiện tượng bóng đè trong y học gọi là Sleep Paralysis (liệt thân khi ngủ). Bóng đè thường xảy ra vào giai đoạn cuối của giấc ngủ, lúc sắp sửa thức. Khi ấy, một phần não bộ đã bắt đầu "tỉnh" nhưng chỉ "tỉnh" về mặt nhận thức còn phần vận động thì vẫn "mê".

Điều đó lý giải tại sao người bị "bóng đè" có cảm giác rất rõ rệt là mình đang bị "đè" nhưng lại không vùng vẫy hay kêu là gì được. Đến lúc tỉnh, phần lớn đều ngồi dậy, bật đèn sáng, nhìn khắp bốn chung quanh xem những chuyện mình vừa trải qua có thật hay không. Nhiều người tỉnh rồi mà vẫn còn sợ, không dám ngủ tiếp nữa.

Có 3 dạng bóng đè

Theo BS Thái, bóng đè có ba dạng: Một là "ảo giác đột nhập". Người bị "bóng đè" dạng này thường thấy có người lạ vào phòng mình, đi lại xung quanh hoặc ngồi ngay lên giường ngủ. Cảm giác sợ hãi khiến cơ thể họ tê cứng, khó thở, lúc tỉnh dậy mình mẩy mỏi nhừ – là hậu quả của những cơn co cơ.

Anh Tốt, một thợ sơn ôtô, nhà ở đường 42, phường 10 quận 6 (TP.HCM) kể: "Vài lần khi ngủ, tôi thấy có người đứng ngay đầu giường tôi nhưng chưa bao giờ tôi nhìn được mặt họ. Những lúc ấy, người tôi như đông thành đá và mặc dù vợ tôi nằm ngay bên cạnh mà tôi vẫn không sao gọi được. Chẳng biết đó có phải là do tác dụng phụ của loại "xăng thơm" tôi thường dùng để pha sơn không vì nếu bữa nào sơn liên tiếp trong 3, 4 ngày thì tôi lại bị...".

Dạng "bóng đè" thứ hai là "ảo giác thăng bằng", có liên quan đến chứng rối loạn tiền đình. Người bị "bóng đè" dạng này thường thấy mình rơi xuống vực sâu, hoặc ngã từ tòa nhà cao tầng xuống đất.

Điều rất đặc biệt là khi rơi, họ không bao giờ thấy mình chạm đáy mà chỉ rơi lưng chừng là đã tỉnh giấc vì sợ! Lúc đó, người họ vã mồ hôi, tim đập nhanh, hồi hộp, chân tay co quắp, phải mất vài ba phút mới trấn tĩnh được.

Dạng "bóng đè" thứ ba phổ biến nhất gọi là "ảo giác thực thể", xuất hiện vào cuối giấc ngủ. Những người này bị "bóng đè" ở vùng ngực, bụng khiến họ như tê dại, không thở được. Chỉ đến khi xuất hiện tình trạng thiếu oxy lên não thì họ mới tỉnh. Lúc ấy, họ thở hổn hển, ra nhiều mồ hôi. Có người do suy nhược thần kinh, một đêm bị "đè" 2, 3 lần khiến họ "sợ" ngủ. Lâu dài dẫn đến suy nhược cơ thể.

Giải mã bí ẩn của bóng đè

Bóng đè đã xuất hiện cách đây từ vài nghìn năm trước. Trong truyện Tam Quốc, có đoạn mô tả Tào Tháo bị "bóng đè" vì giết quá nhiều người.

Một bức tranh của họa sĩ người Ý là Carousili vẽ từ cuối thế kỷ 14 cũng đã phác họa cơ thể của một người bị "bóng đè" trong tư thế ưỡn cong người lên như muốn đẩy lùi nhân vật vô hình nào đó. Thời đó, người ta tin rằng "bóng đè" là hiện tượng siêu nhiên, huyền bí, do thần thánh hoặc ma quỷ gây ra.

Theo thời gian, Y học phát triển và hiện tượng "bóng đè" được giải mã. Bóng đè là hệ quả của rối loạn gấc ngủ. Hiểu một cách đơn giản là ở một người bình thường, giấc ngủ được chia thành hai giai đoạn là giai đoạn đầu và giai đoạn sau của giấc ngủ.

Sau khi đi vào "giai đoạn đầu" của giấc ngủ chừng 70 – 90 phút, con người rơi vào "giai đoạn sau" của giấc ngủ, kéo dài từ 20 – 40 phút rồi họ tỉnh nhưng vẫn ở trong trạng thái lơ mơ, không điều chỉnh được cơ thể ngay trong vài chục giây. Đây chính là lúc xảy ra hiện tượng "bóng đè" hoặc ác mộng". Tùy theo độ tuổi và thể lực, mỗi người có thể có từ 3 đến 5 "giai đoạn sau" của giấc ngủ mỗi đêm.

Cho đến nay, y học chưa ghi nhận có ai chết vì "bóng đè", nhưng tất cả những người đã từng bị đều cảm thấy rùng mình sợ hãi mỗi khi nhớ lại cảm giác mình đã trải qua.

Bên cạnh nguyên nhân rối loạn giấc ngủ, bóng đè còn là triệu chứng chung của người mắc chứng tâm thần hoảng loạn, hoặc trầm cảm, lo âu, căng thẳng, bế tắc trong cuộc sống. Những người có giấc ngủ không ổn định, thường hay ngắt quãng cũng bị bóng đè cao hơn người khác.

Và thật không may là đến nay, Y học vẫn chưa phát minh ra bất cứ một loại thuốc nào chữa chứng này ngoại trừ trường hợp có bệnh lý về tâm thần.

Trong dân gian, người ta thường để một con dao hoặc các tranh, tượng tôn giáo bên cạnh người hay bị bóng đè lúc đi ngủ nhằm trấn áp "ma quỷ". Nó mang lại cảm giác yên ổn về mặt tâm lý nên có áp dụng cũng chẳng hại gì.

Để không xảy ra hiện tượng "bị đè", việc đầu tiên là ngủ cho đủ giấc, phòng ngủ thoáng, tư thế nằm thoải mái, quần áo ngủ đủ rộng để máu lưu thông điều hòa, tránh tình trạng "ngày ngủ, đêm thức".

Hạn chế uống trà pha đậm, cà phê từ 3 – 5 tiếng đồng hồ trước khi ngủ vì chất cafein sẽ kích thích não bộ, ngăn chặn cơn buồn ngủ. Khi hàm lượng cafein giảm đi, người ta mới ngủ nhưng ngủ không sâu, nhất là ở "giai đoạn sau" của giấc ngủ.

Không nên ăn quá no hoặc uống quá nhiều rượu, bia trước khi ngủ vì giấc ngủ trong trường hợp này não bộ sẽ bỏ qua giai đoạn "ngủ nhẹ" và "tiền ngủ sâu" nên dễ bị "bóng đè".

Quan trọng nhất, bóng đè không phải do ma quỷ hay vong hồn gây ra. Mọi bùa ngải, cúng bái đều chỉ là vô ích...

#suutam

Sea.